Andrzej Lubomirski

Andrzej Lubomirski
	; książę Andrzej Lubomirski (1934)
Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1862 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	29 listopada 1953 ; Jacarezinho
	Poseł na Sejm Krajowy Galicji
Okres	od 1898; do 1907
	Poseł do Austriackiej Rady Państwa
Okres	od 1907; do 1911
	Poseł na Sejm RP III kadencji
Okres	od 1930; do 1935
Przynależność polityczna	BBWR
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Andrzej Lubomirski książę h. Szreniawa bez Krzyża (ur. 22 lipca 1862 w Krakowie, zm. 29 listopada 1953 w Jacarezinho) – polski poseł, kurator literacki, działacz gospodarczy i społeczny, trzeci i ostatni ordynat przeworski.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jerzego Henryka i Cecylii hr. Zamoyskiej h. Jelita (1831–1904)^[1], polityka galicyjskiego. Był trzecim, po swym ojcu, ordynatem przeworskim.

Dzieciństwo spędził na zamku w Krakowie. W latach 1873–1880 kształcił się w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. W latach 1880–1886 studiował na wydziale prawa na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1886 roku uzyskał doktorat z prawa i powrócił do Przeworska.

Był jednym z przywódców konserwatystów galicyjskich, kuratorem Ossolineum we Lwowie, członkiem austriackiej Izby Panów od 1887 roku i prezesem Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie od 1897 roku. W połowie roku 1895 został mianowany konserwatorem na obwód sanocki w sekcji I dla przedmiotów z czasów przedhistorycznych i starożytnej sztuki klasycznej^[2].

Posłował na Sejm Galicyjski od 1898 roku, później do Rady Państwa w Wiedniu w Wiedniu XI kadencji (1907–1911)^[3]. W latach 1889–1901 był konserwatorem zabytków historycznych i sztuki w Galicji Zachodniej. Zasłynął jako krzewiciel przemysłu krajowego. Od 1904 roku był prezesem Ligi pomocy przemysłowej dla Galicji. W 1908 roku został mianowany tajnym radcą^[4]. Został jednym ze wspólników fabryki cukierniczej „Dr. Jan Rucker i Sp.” we Lwowie^[5]. Członek i działacz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, członek jego Komitetu (23 czerwca 1889 – 20 czerwca 1914)^[6]. Członek Towarzystwa Kółek Rolniczych we Lwowie, prezes jego Zarządu Powiatowego w Przeworsku (1914)^[7].

Według stanu z 1914 roku był prezesem Własnego Galicyjskiego Zakładu Kredytowego Krajowego Związku Zdrojowisk i Uzdrowisk we Lwowie^[8]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku jako przedstawiciel Podolaków był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego^[9]. Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami gospodarczymi^[10]. Wiceprezes Rady Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów w 1920 roku^[11].

W 1925 roku w swojej posiadłości przy młynie w Gorzycach założył kaplicę mszalną, a księżna Eleonora wyposażyła ją w paramenty liturgiczne^[12]. W latach 1930–1935 był posłem na sejm RP III kadencji wybranym z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. 9 grudnia 1930 roku, w dniu otwarcia sejmu III kadencji, pełnił funkcję marszałka seniora^[13].

W 1939 roku został wraz z synem Jerzym Rafałem aresztowany przez Niemców i osadzony na zamku rzeszowskim. Po kilku tygodniach wypuszczony i osadzony w areszcie domowym. W lipcu 1944 roku wyjechał do Mszany Dolnej, a następnie tułał się po Europie. W 1946 roku trafił do przytułku dla starców w Belgii. Bezskutecznie starał się o powrót do Przeworska. W 1952 roku wyjechał do Jacarezinho w Brazylii, gdzie w 1953 roku zmarł^[14].

Po sprowadzeniu jego szczątków z Brazylii, 20 stycznia 2024 roku odbył się jego pogrzeb w Przeworsku, gdzie spoczął w krypcie rodowej pod Kaplicą Bożego Grobu w Bazylice kolegiackiej Ducha Świętego^[15].

Rodzina

Był bratem Teresy (1856–1883), Elżbiety (1858–1859), Marii (1860–1942) oraz Kazimierza ^[1].

Od 5 maja 1885 roku był mężem Eleonory Teresy Jadwigi hr. Husarzewskiej h. wł. (1866–1940), z którą miał trzy córki: Helenę Marię po mężu Sierakowską, Teresę Izabelę Karolinę (1888–1964) i Marię Innocentę Ewę (1894–1979) oraz syna Jerzego Rafała^[1].

Odznaczenia

3 maja 1928 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[16]^[17].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Andrzej ks. Lubomirski z Lubomierza h. Drużyna [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-05-27] .
↑ Kronika. Wiadomości osobiste. „Gazeta Sanocka”, s. 2, nr 12 z 9 czerwca 1895.
↑ Nowowybrani posłowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 21, s. 16–17, 25 maja 1907.
↑ Odznaczenia jubileuszowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 561, s. 2, 1 grudnia 1908.
↑ Dział ekonomiczny. Lwów fabryczny (Fabryka czekolady i cukrów dr. Ruckera i Sp.). „Słowo Polskie”, s. 9, nr 561 z 10 grudnia 1906.
↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 637; 1893, s. 637; 1894, s. 637; 1895, s. 637; 1896, s. 638; 1897, s. 638; 1898, s. 735; 1899, s. 735; 1900, s. 735; 1901,s. 737; 1902, s. 822; 1903,s. 822; 1904, s. 822; 1905, s. 822; 1906, s. 869; 1907, s. 869; 1908, s. 869; 1909, s. 927; 1910, s. 927; 1911, s. 976; 1912, s. 976; 1913, s. 1004; 1914, s. 1020.
↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1914, Lwów 1914, s. 1028.
↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1048.
↑ Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
↑ Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 25.
↑ Przegląd Gospodarczy: organ Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. 1920, z. 1, s. 20.
↑ Początki parafii w Gorzycach [online], Echa z nad Sanu i Wisłoka. Biuletyn Informacyjny Gminy Tryńcza. 2/2015 .
↑ Otwarcie nowego Sejmu i Senatu. Marszałkami panowie Świtalski i Raczkiewicz [online], Gazeta Wąbrzeska. Organ Katolicko-Narodowy (Nr 144) [dostęp 1930-12-11] .
↑ Książę Andrzej Lubomirski, ostatni ordynat, powróci do Przeworska [online], supernowosci24.pl [dostęp 2023-11-30] .
↑ Pogrzeb państwowy śp. Andrzeja Księcia Lubomirskiego ostatniego Ordynata Przeworskiego [online], nowiny24.pl [dostęp 2024-01-20] .
↑ M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu opieki nad instytucjami kulturalnemi w Małopolsce, w szczególności nad Zakładem Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie”.
↑ Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928.

Bibliografia

Artur Górski: Andrzej ks. Lubomirski – opiekun galicyjskiego przemysłu. Konserwatyzm.pl, 2009-05-22. [dostęp 2012-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-22)]. (pol.).
Łukasz Chrobak: Książę Andrzej Lubomirski. Ordynat i przemysłowiec w latach 1882–1939. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2021. ISBN 978-83-8138-396-7.

[:0-1] Andrzej ks. Lubomirski z Lubomierza h. Drużyna [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-05-27] .

[2] Kronika. Wiadomości osobiste. „Gazeta Sanocka”, s. 2, nr 12 z 9 czerwca 1895.

[3] Nowowybrani posłowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 21, s. 16–17, 25 maja 1907.

[4] Odznaczenia jubileuszowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 561, s. 2, 1 grudnia 1908.

[5] Dział ekonomiczny. Lwów fabryczny (Fabryka czekolady i cukrów dr. Ruckera i Sp.). „Słowo Polskie”, s. 9, nr 561 z 10 grudnia 1906.

[6] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 637; 1893, s. 637; 1894, s. 637; 1895, s. 637; 1896, s. 638; 1897, s. 638; 1898, s. 735; 1899, s. 735; 1900, s. 735; 1901,s. 737; 1902, s. 822; 1903,s. 822; 1904, s. 822; 1905, s. 822; 1906, s. 869; 1907, s. 869; 1908, s. 869; 1909, s. 927; 1910, s. 927; 1911, s. 976; 1912, s. 976; 1913, s. 1004; 1914, s. 1020.

[7] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1914, Lwów 1914, s. 1028.

[8] Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1048.

[9] Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.

[10] Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 25.

[11] Przegląd Gospodarczy: organ Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. 1920, z. 1, s. 20.

[12] Początki parafii w Gorzycach [online], Echa z nad Sanu i Wisłoka. Biuletyn Informacyjny Gminy Tryńcza. 2/2015 .

[13] Otwarcie nowego Sejmu i Senatu. Marszałkami panowie Świtalski i Raczkiewicz [online], Gazeta Wąbrzeska. Organ Katolicko-Narodowy (Nr 144) [dostęp 1930-12-11] .

[14] Książę Andrzej Lubomirski, ostatni ordynat, powróci do Przeworska [online], supernowosci24.pl [dostęp 2023-11-30] .

[15] Pogrzeb państwowy śp. Andrzeja Księcia Lubomirskiego ostatniego Ordynata Przeworskiego [online], nowiny24.pl [dostęp 2024-01-20] .

[16] M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu opieki nad instytucjami kulturalnemi w Małopolsce, w szczególności nad Zakładem Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie”.

[17] Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928.

[18] Bolesław Limanowski z PPS nie mógł prowadzić pierwszych obrad, do czasu wyboru prezydium obrady prowadził Maksymilian Thullie (ChD)

[19] siedzenie otworzył nie najstarszy wiekiem poseł, a płk Stanisław Skwarczyński (OZN)

[20] w zastępstwie najstarszego wiekiem Stefana Giebla z ChD

[21] Barbara Borys-Damięcka (PO) nie mogła prowadzić obrad, do czasu wyboru marszałka Senatu obrady poprowadził Michał Seweryński (PiS)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[A]

[B]

[C]

[D]