Przejdź do zawartości

Andrzej Lubomirski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Lubomirski
Ilustracja
książę Andrzej Lubomirski (1934)
Data i miejsce urodzenia

22 lipca 1862
Kraków

Data i miejsce śmierci

29 listopada 1953
Jacarezinho

Poseł na Sejm Krajowy Galicji
Okres

od 1898
do 1907

Poseł do Austriackiej Rady Państwa
Okres

od 1907
do 1911

Poseł na Sejm RP III kadencji
Okres

od 1930
do 1935

Przynależność polityczna

BBWR

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Herb Lubomirskich Szreniawa bez Krzyża
książę Andrzej Lubomirski (1907)

Andrzej Lubomirski książę h. Szreniawa bez Krzyża (ur. 22 lipca 1862 w Krakowie, zm. 29 listopada 1953 w Jacarezinho) – polski poseł, kurator literacki, działacz gospodarczy i społeczny, trzeci i ostatni ordynat przeworski.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Jerzego Henryka i Cecylii hr. Zamoyskiej h. Jelita (1831–1904)[1], polityka galicyjskiego. Był trzecim, po swym ojcu, ordynatem przeworskim.

Dzieciństwo spędził na zamku w Krakowie. W latach 1873–1880 kształcił się w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. W latach 1880–1886 studiował na wydziale prawa na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1886 roku uzyskał doktorat z prawa i powrócił do Przeworska.

Był jednym z przywódców konserwatystów galicyjskich, kuratorem Ossolineum we Lwowie, członkiem austriackiej Izby Panów od 1887 roku i prezesem Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie od 1897 roku. W połowie roku 1895 został mianowany konserwatorem na obwód sanocki w sekcji I dla przedmiotów z czasów przedhistorycznych i starożytnej sztuki klasycznej[2].

Posłował na Sejm Galicyjski od 1898 roku, później do Rady Państwa w Wiedniu w Wiedniu XI kadencji (1907–1911)[3]. W latach 1889–1901 był konserwatorem zabytków historycznych i sztuki w Galicji Zachodniej. Zasłynął jako krzewiciel przemysłu krajowego. Od 1904 roku był prezesem Ligi pomocy przemysłowej dla Galicji. W 1908 roku został mianowany tajnym radcą[4]. Został jednym ze wspólników fabryki cukierniczej „Dr. Jan Rucker i Sp.” we Lwowie[5]. Członek i działacz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, członek jego Komitetu (23 czerwca 1889 – 20 czerwca 1914)[6]. Członek Towarzystwa Kółek Rolniczych we Lwowie, prezes jego Zarządu Powiatowego w Przeworsku (1914)[7].

Według stanu z 1914 roku był prezesem Własnego Galicyjskiego Zakładu Kredytowego Krajowego Związku Zdrojowisk i Uzdrowisk we Lwowie[8]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku jako przedstawiciel Podolaków był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego[9]. Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami gospodarczymi[10]. Wiceprezes Rady Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów w 1920 roku[11].

W 1925 roku w swojej posiadłości przy młynie w Gorzycach założył kaplicę mszalną, a księżna Eleonora wyposażyła ją w paramenty liturgiczne[12]. W latach 1930–1935 był posłem na sejm RP III kadencji wybranym z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. 9 grudnia 1930 roku, w dniu otwarcia sejmu III kadencji, pełnił funkcję marszałka seniora[13].

W 1939 roku został wraz z synem Jerzym Rafałem aresztowany przez Niemców i osadzony na zamku rzeszowskim. Po kilku tygodniach wypuszczony i osadzony w areszcie domowym. W lipcu 1944 roku wyjechał do Mszany Dolnej, a następnie tułał się po Europie. W 1946 roku trafił do przytułku dla starców w Belgii. Bezskutecznie starał się o powrót do Przeworska. W 1952 roku wyjechał do Jacarezinho w Brazylii, gdzie w 1953 roku zmarł[14].

Po sprowadzeniu jego szczątków z Brazylii, 20 stycznia 2024 roku odbył się jego pogrzeb w Przeworsku, gdzie spoczął w krypcie rodowej pod Kaplicą Bożego Grobu w Bazylice kolegiackiej Ducha Świętego[15].

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Był bratem Teresy (1856–1883), Elżbiety (1858–1859), Marii (1860–1942) oraz Kazimierza [1].

Od 5 maja 1885 roku był mężem Eleonory Teresy Jadwigi hr. Husarzewskiej h. wł. (1866–1940), z którą miał trzy córki: Helenę Marię po mężu Sierakowską, Teresę Izabelę Karolinę (1888–1964) i Marię Innocentę Ewę (1894–1979) oraz syna Jerzego Rafała[1].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

3 maja 1928 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[16][17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Andrzej ks. Lubomirski z Lubomierza h. Drużyna [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-05-27].
  2. Kronika. Wiadomości osobiste. „Gazeta Sanocka”, s. 2, nr 12 z 9 czerwca 1895. 
  3. Nowowybrani posłowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 21, s. 16–17, 25 maja 1907. 
  4. Odznaczenia jubileuszowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 561, s. 2, 1 grudnia 1908. 
  5. Dział ekonomiczny. Lwów fabryczny (Fabryka czekolady i cukrów dr. Ruckera i Sp.). „Słowo Polskie”, s. 9, nr 561 z 10 grudnia 1906. 
  6. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 637; 1893, s. 637; 1894, s. 637; 1895, s. 637; 1896, s. 638; 1897, s. 638; 1898, s. 735; 1899, s. 735; 1900, s. 735; 1901,s. 737; 1902, s. 822; 1903,s. 822; 1904, s. 822; 1905, s. 822; 1906, s. 869; 1907, s. 869; 1908, s. 869; 1909, s. 927; 1910, s. 927; 1911, s. 976; 1912, s. 976; 1913, s. 1004; 1914, s. 1020.
  7. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1914, Lwów 1914, s. 1028.
  8. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1048.
  9. Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146.
  10. Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 25.
  11. Przegląd Gospodarczy: organ Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. 1920, z. 1, s. 20.
  12. Początki parafii w Gorzycach [online], Echa z nad Sanu i Wisłoka. Biuletyn Informacyjny Gminy Tryńcza. 2/2015.
  13. Otwarcie nowego Sejmu i Senatu. Marszałkami panowie Świtalski i Raczkiewicz [online], Gazeta Wąbrzeska. Organ Katolicko-Narodowy (Nr 144) [dostęp 1930-12-11].
  14. Książę Andrzej Lubomirski, ostatni ordynat, powróci do Przeworska [online], supernowosci24.pl [dostęp 2023-11-30].
  15. Pogrzeb państwowy śp. Andrzeja Księcia Lubomirskiego ostatniego Ordynata Przeworskiego [online], nowiny24.pl [dostęp 2024-01-20].
  16. M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu opieki nad instytucjami kulturalnemi w Małopolsce, w szczególności nad Zakładem Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie”.
  17. Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]